Các chế độ đo sáng
Metering Modes: Evaluative, centre-weighted average, Spot (centre or linked to focusing frame) *
Tạm dịch theo tiếng Việt là Đo sáng phức hợp hay Đa điểm/ Đo sáng Trung tâm/ Đo sáng Điểm.
Mỗi chức năng này sẽ cho một hiệu quả khác nhau khi chụp ảnh.
- Đo sáng phức hợp (NTL ưa dùng thuật ngữ này vì trong trường hợp máy ảnh có tính đến
cả cự ly tới chủ thể nữa thì không thể chỉ gọi đơn giản là Đo sáng Đa điểm được): như bạn
đã có thể thấy trong phần giải thích của Canon, kỹ thuật này dựa trên kết quả đo sáng của
toàn bộ hình ảnh mà bạn đã khuôn hình (rất nổi tiếng với cách phân chia hình ảnh ra thành
256 vùng khác nhau) sau đó máy ảnh tính toán và so sánh kết quả với các trường hợp đã
được tính toán sẵn từ trước và cho một kết quả (theo nhà chế tạo) là tối ưu cho từng trường hợp.
Cách đo sáng này rất hiệu quả khi ánh sáng cân bằng giữa chủ thể và phông nền thế nhưng
nó lại không cho được kết quả chính xác khi có độ tương phản lớn hay chủ thể có bề mặt kém
phản xạ (hoặc ngược lại) ánh sáng. Khi chụp ảnh sinh hoạt gia đình hay trong các trường hợp
ánh sáng dịu đều thì bạn nên sử dụng cách đo sáng này. - Đo sáng Trung tâm: kỹ thuật này dựa trên kết quả tính toán về đo sáng của phần hình ảnh ở
trung tâm khuôn hình mà không quan tâm đến ánh sáng ở viền ảnh. Nó có ích khi bạn biết
chính xác vùng ảnh nào mình muốn ưu tiên ánh sáng. Thường thì kỹ thuật này được dùng
rất hiệu quả khi bạn kết hợp với hiệu chỉnh thêm ảnh sáng “Exposure Compensation” mà NTL
sẽ nói tới ở phía dưới đây. - Đo sáng Điểm: đây là một kỹ thuật rất khó sử dụng với những ai chưa có nhiều kinh nghiệm
về chụp ảnh. Nó cho phép bạn đo sáng chính xác một phần diện tích nhỏ của tấm ảnh (thường
là bằng luôn phần diện tích của điểm tiêu cự tự động AF trong khuôn ngắm). Lý thuyết của nó
rất đơn giản: nếu như ánh sáng tại một điểm là chính xác thì các điểm còn lại cũng sẽ chính xác.
Nhưng bạn nên nhớ rằng chọn điểm đo sáng “Spot” đúng lại đòi hỏi rất nhiều kinh nghiệm thực
hành đấy nhé. - Hiệu chỉnh kết quả đo sáng: “Exposure Compensation” ** là một trong những kỹ thuật quan trọng
mà bạn cần nắm bắt để có được một tấm ảnh đẹp đơn giản vì ánh sáng luôn thay đổi và mỗi tình
huống một khác. Nguyên tắc căn bản của nó là: bạn nhìn thấy tấm ảnh của mình chụp “Sáng”
hay “Tối”?
Nếu ta gọi kết quả đo sáng bằng chế độ tự động của máy ảnh là Ev (Exposure Value) thì bạn hãy
xem sơ đồ dưới đây:
-3Ev, -2Ev, -1Ev, Ev, +1Ev, +2Ev, +3Ev
Thuật ngữ chuyên môn gọi nó là “The Zone System” nhưng ta hãy tạm quên nó đi nhé. NTL
không muốn bạn rơi vào ma trận của những điều chưa cần thiết vào lúc này. Bạn có thể hình dung
rất đơn giản: từ trị số Ev ban đầu, nếu bạn tiến về phía bên phải +3Ev thì hình ảnh của bạn sẽ
hoàn toàn trắng xoá, nếu bạn tiến về phía bên trái -3Ev thì hình ảnh của bạn sẽ đen tuyệt đối.
Vậy ta có thể áp dụng nó như thế nào trong thực tế?
- Trong một ngày trời nắng và bạn muốn tấm ảnh của mình chụp có độ tương phản cao thì
nên hiệu chỉnh Ev về phía trị số (-) âm. Cách hiệu chỉnh này cũng sẽ làm tăng độ bão hoà
của mầu sắc, nghĩa là mầu trong ảnh của bạn sẽ thắm hơn, rực rỡ hơn. Khi bạn chụp đèn
Flash “Fill-in” ngoài trời thì việc hiệu chỉnh -Ev sẽ làm nổi bật chủ thể rất đẹp. - Khi bạn chụp ảnh một ai đó trong bóng râm mà hậu cảnh là trời nắng chẳng hạn thì nếu như
cự ly xa hơn tầm phủ của đèn flash “fill-in” thì cách tăng trị số (+) dương của Ev sẽ giúp bạn
thể hiện chủ thể rõ ràng (nhưng hậu cảnh sẽ bị thừa sáng đấy nhé, hay nói một cách khác
là bạn đã tăng trị số +Ev cho hậu cảnh). Đó hoàn toàn chỉ là một ví dụ để bạn có thể hiểu
dễ dàng việc hiệu chỉnh kết quả đo sáng mà thôi, bản thân nó không phải là một giải pháp
hiệu quả nhất khi chụp ảnh. - Ngoài ra thì kỹ thuật hiệu chỉnh Ev này còn giúp bạn tránh được những “bẫy” ánh sáng mà
ta vẫn thường xuyên gặp khi chụp ảnh. Ví dụ: hầu hết các máy ảnh đo sáng dựa trên số
phần trăm (%) phản xạ của ánh sáng từ chủ thể (quy ước là 18% tương đương với ánh
sáng đúng) thế nhưng nếu bạn chụp một cánh rừng xanh nhiệt đới thì độ phản xạ này nhỏ
hơn 18% tiêu chuẩn và máy ảnh tự động tăng thêm khẩu độ ánh sáng nhằm cân bằng bức
ảnh của bạn, vô tình tấm ảnh của bạn bị thừa sáng “Over-exposure” *** Còn trong trường
hợp bạn chụp ảnh một cảnh tuyết rơi mà mầu trắng của tuyết phản xạ ánh sáng lớn hơn
18% thì máy ảnh lại tìm cách giảm bớt khẩu độ ánh sáng “F-stop” **** và như thế tấm ảnh
của bạn bị thiếu sáng “Under-exposure” ***
Trong trường hợp thứ nhất bạn cần hiệu chỉnh Ev về trị số (-) âm và trong trường hợp thứ hai bạn
cần hiệu chỉnh Ev về trị số (+) dương.
NTL hy vọng với bài viết ngắn gọn này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về một trong những kỹ thuật căn
bản nhất của máy ảnh. Nó được áp dụng cho tất cả các loại máy ảnh hiện hành. Nếu bạn thấy có
phần nào chưa rõ ràng và chính xác thì phản ánh lại với mình nhé.