Xsync, Hsync, Exposure time, Flash photography
Khi mua một cái camera body, chúng ta thường quan tâm đến nhiều thứ như các tính năng về đo
sáng, lấy nét, tốc độ chụp, bracketting, kết cấu… mà ít ai để ý đến thông số X-sync, một thông
số quan trọng để đánh giá đẳng cấp của body.
Để đề cập đến thông số này, trước hết phải quay lại với cấu tạo và nguyên lý vận hành của màn
trập trong máy (D)SLR.
- Vị trí & vai trò của màn trập
Through-The-Lens (TTL)
Phía trước của film frame (hoặc sensor) là vị trí của màn trập. Nhiệm vụ của nó ta đều biết là điều
tiết thời gian phơi sáng (exposure time) của bức hình.
Bình thường, màn trập đóng kín để film k0 bị phơi sáng, khi chụp màn trập mở ra để ánh sáng tiếp
xúc với bản film.
Màn trập mở càng lâu, ánh sáng vào càng nhiều và ngược lại .
Nếu chúng ta chỉ hình dung màn trập như 1 (một) cái rèm cửa sổ kéo ra kéo vào, thì sẽ thấy rằng thời
gian phơi sáng của các điểm có vị trí khác nhau trong khung cửa số, sẽ khác nhau. Điểm nào được
hé ra trước, sẽ bị che lại sau và có thời gian phơi sáng lâu hơn. Điều này k0 thể chấp nhận được,
và thực tế cũng k0 phải như vậy.
Màn trập (shutter curtain) trong máy (D)SLR có 2 cái màn !
- Nguyên lý hoạt động của màn trập (shutter curtain)
Hai màn trập này lần lượt gọi là Front Curtain (hoặc First Curtain) và Rear Curtain (Second Curtain).
Front Curtain (FC): có nhiệm vụ kéo ra để cho film lộ sáng
Rear Curtain (RC): có nhiệm vụ đóng lại để điều tiết thời gian phơi sáng của film.
Thời gian phơi sáng (exposure time) chính là khoảng thời gian giữa thời điểm FC xuất phát (mở ra)
và thời điểm RC xuất phát (đóng lại)
Như vậy, cái mà chúng ta thường gọi là “tốc độ chụp”, chúng ta thường chọn là 30sec, 1sec, 1/100sec
hay 1/8000sec, chính là “thời gian phơi sáng”, là “exposure time”. Nó là khoảng trễ giữa thời điểm xuất
phát của FC & RC, còn cả hai cái màn trập này luôn luôn chạy với cùng một tốc độ
cố định, chứ k0 phải cái màn trập có thể lao ầm ầm với tốc độ 1/8000 sec. Chẳng hệ thống cơ khí
nào đạt được tốc độ kinh khủng đó cả. Tốc độ đó thấp hơn nhiều.
Vậy nó bằng bao nhiêu ?
Giả sử bằng 1/200 sec đi, vậy thì điều gì sẽ xảy ra ?
Nếu chúng ta chụp ảnh ở tốc độ chậm hơn 1/200sec, ví dụ 1/60sec, hiện tượng sẽ diễn ra theo trình tự
từ (a) đến (f) như trên. Tức là:
- FC mở hết ra trong khoảng thời gian 1/200sec (0 đến 1/200),
- 1/60 sec sau, tức là vào thời điểm (1/60), RC bắt đầu xuất phát để đóng lại,
- RC cũng kết thúc công việc của mình trong vòng 1/200sec, tức là vào thời điểm (1/200 + 1/60) sec.
- Như vậy, bất kỳ một điểm nào trên bản film đều chỉ được phơi sáng trong vòng 1/60 sec mà thôi và
trong khoảng thời gian từ thời điểm 1/200sec (khi FC đã mở hết) đến 1/60sec (RC bắt đầu chạy),
toàn bộ 100% diện tích bản film được phơi sáng trong lúc chờ đợi này.
Nếu tốc độ chụp bây giờ nhanh hơn 1/200sec thì sao? 1/500sec chẳng hạn. Nguyên lý vẫn k0 có gì thay
đổi, tuy nhiên, hiện tượng có
khác đôi chút.
- FC cũng bắt đầu chạy từ thời điểm 0 và kết thúc hành trình ở thời điểm 1/200,
- Tại thời điểm 1/500, RC xuất phát, lúc này FC mới chỉ đi được khoảng 1/3 quãng đường,
- RC cũng kết thúc nhiệm vụ tại thời điểm (1/500 + 1/200) sec
- Nguyên lý k0 hề thay đổi, nên thời gian phơi sáng của mọi điểm trên bản film cũng vẫn được đảm
bảo là 1/500sec. - Có điều, lúc này tiết diện bản film k0 hề được phơi sáng 100% như trong trường hợp trên nữa mà
chỉ được đón ánh sáng qua một khe hẹp bởi FC chưa mở hết thì RC đã phải đóng lại rồi. - Như vậy, chúng ta thấy một điều rằng, cho dù ta chọn tốc độ chụp là bao nhiêu đi nữa, bulb,
30sec, 1/100sec hay 1/8000sec thì màn chập vẫn luôn chỉ chạy với 1 tốc độ duy nhất. Và điều
quan trọng nhất để thực hiện xong một pose ảnh bạn phải cần ít nhất 1 khoảng thời gian tương ứng bằng :
thời gian phơi sáng + tốc độ màn chậpbời vì nếu tính từ lúc FC xuất phát, cần phải đợi 1 khoảng thời gian bằng thời gian phơi sáng để
RC xuất phát cộng với tốc độ màn chập (khoảng thời gian để màn chập RC hoàn thành xứ mệnh
) thì sự phơi sáng mới được coi là kết thúc.